Serwis informacyjny
Wstępne konsultacje projektu nowej Polityki energetycznej Polski do 2050 r.
Data dodania: poniedziałek, 25 sierpnia 2014, autor: nuclear.pl
W Ministerstwie Gospodarki trwają prace nad projektem nowej polityki energetycznej państwa. Przygotowane zostały wstępne projekty dokumentu zasadniczego, części prognostycznej oraz oceny realizacji dotychczasowej polityki energetycznej państwa, które przedstawiono celem wstępnych konsultacji społecznych.
Głównym celem polityki energetycznej jest stworzenie warunków dla stałego i zrównoważonego rozwoju gospodarki narodowej, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego państwa oraz zaspokojenie potrzeb energetycznych przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.
W dokumencie wyznaczone zostały trzy cele operacyjne, które mają służyć realizacji celu głównego:
- zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju;
- zwiększenie konkurencyjności i efektywności energetycznej gospodarki narodowej;
- ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.
W projekcie polityki przedstawiono jeden scenariusz wiodący - scenariusz zrównoważony – zakładający kontynuację dotychczasowych trendów i realizacji podjętych decyzji w zakresie rozwoju sektora energetycznego Polski oraz dwa scenariusze pomocnicze, mające charakter wariantów analitycznych:
- scenariusz jądrowy – przewidujący dominującą rolę energii jądrowej w bilansie energetycznym Polski;
- scenariusz gaz+OZE – oparty na założeniu uruchomienia w Polsce na dużą skalę eksploatacji gazu ziemnego ze złóż niekonwencjonalnych oraz rozwoju i upowszechniania technologii produkcji energii ze źródeł odnawialnych, w scenariuszu tym nie wykluczono rozwoju energetyki jądrowej.
Polityka energetyczna Polski do 2050 będzie, zgodnie z przyjętą doktryną realizować scenariusz zrównoważony. Cechuje się on największym prawdopodobieństwem wypełnienia, a ponadto najmniejszym ryzykiem poniesienia kosztów w przypadku błędnych decyzji.
Działania zapisane w polityce energetycznej służą ukierunkowaniu rozwoju sektora energetycznego w kierunku zrównoważonym. Scenariusz zrównoważony przewiduje, iż w 2050 r. bilans energetyczny Polski będzie zbliżony do bilansu, który ukształtuje się w Polsce około 2035 r. w wyniku realizacji podjętych już działań lub decyzji oraz kontynuacji dotychczasowych trendów zmian w bilansie.
Scenariusz ten charakteryzuje się także zachowaniem znaczącej, choć ograniczonej w stosunku do stanu obecnego roli węgla i ropy naftowej oraz umiarkowanym wzrostem znaczenia gazu ziemnego. W szczególności przewiduje się zwiększenie udziału w bilansie energetycznym energii ze źródeł odnawialnych (w wyniku realizacji wynikających z przepisów unijnych obowiązków zapewnienia co najmniej 10% udziału OZE w paliwach transportowych i 15% w bilansie energii pierwotnej oraz celów dotyczących redukcji emisji), włączenia energetyki jądrowej do bilansu paliw pierwotnych na zakładanym obecnie poziomie ok. 15% oznaczającym budowę dwóch elektrowni jądrowych o łącznej mocy 6000 MW oraz efektów działań dotyczących zwiększenia efektywności energetycznej.
Struktura paliwowa źródeł ciepłowniczych pracujących w systemach ciepła sieciowego będzie zbliżona do sektora elektroenergetycznego, przy dominującym udziale węgla kamiennego.
Do czynników warunkujących wystąpienie scenariusza zrównoważonego należy zaliczyć w szczególności:
- zapewnienie efektywnego wydobycia paliw stałych (w tym ew. uruchomienia nowych złóż),
- zrealizowanie programu jądrowego,
- prawidłowe funkcjonowanie systemu wsparcia dla odnawialnych źródeł energii,
- stopniowe zwiększenie wykorzystania gazu ziemnego (jako paliwa zwłaszcza dla mocy rezerwowej stabilizującej wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych oraz w transporcie drogowym i w gospodarstwach domowych- w wyniku rozbudowy sieci dystrybucyjnej oraz wzrostu zużycia indywidualnego),
- wzrost efektywności energetycznej wszystkich gałęzi gospodarki,
- racjonalizację wykorzystania energii przez odbiorców końcowych.
W ramach scenariusza zrównoważonego struktura bilansu energetycznego Polski będzie zróżnicowana pod względem surowcowym, a udział poszczególnych nośników będzie kształtował się równomiernie na poziomie ok. 15-20% z wyjątkiem paliw stałych, których udział w dalszym ciągu będzie dominujący. Scenariusz zrównoważony przewiduje także wprowadzenie do KSE elektrowni jądrowych, nowych źródeł wytwórczych na gaz ziemny oraz wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii obejmujący też mikroźródła i rozwój sektora energetyki prosumenckiej, jak też zwiększone zużycie biopaliw w transporcie.
Urzeczywistnienie scenariusza bazowego wymagać będzie także zrealizowania programu jądrowego, a także kontynuacji działań zmierzających do kształcenia specjalistycznej kadry technicznej, operatorskiej i naukowobadawczej na potrzeby polskiej energetyki jądrowej oraz zapewnienia warunków dla jak najszerszego włączenia polskiego przemysłu w łańcuch dostaw inwestycji w zakresie energetyki jądrowej.
W ramach realizacji elektrowni jądrowej w Polsce, scenariusz zrównoważony przewiduje również wzmocnienie roli polskich ośrodków badawczych związanych z energetyką jądrową, w tym rozwiniecie prac B+R w tym aspekcie. Scenariusz ten zakłada również wsparcie wiodących ośrodków badań nad czystymi technologiami węglowymi (CTW), ukierunkowane na stworzenie najpóźniej w horyzoncie 2030 r. polskich specjalizacji w tym obszarze.
Realizacja scenariusza zrównoważonego przyczyni się do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery i wypełnienia przez Polskę wymagań międzynarodowych w zakresie ochrony środowiska, w szczególności w wyniku redukcji emisji gazów cieplarnianych do atmosfery będącej rezultatem zwiększenia udziału energii odnawialnej i energetyki jądrowej w bilansie energii pierwotnej, stopniowego wzrostu zastosowania energii elektrycznej i gazu ziemnego w transporcie drogowym oraz poprawy efektywności energetycznej w zakresie wytwarzania energii. Stopniowo rozwijać się będzie flota pojazdów ekologicznych zasilanych paliwami alternatywnymi oraz sieć punktów ładowania samochodów elektrycznych.
Scenariusz jądrowy
Scenariusz jądrowy zakłada rozszerzenie obecnie realizowanego programu jądrowego, zapewniającą udział energii elektrycznej produkowanej z siłowni jądrowych w bilansie energetycznym na poziomie 45-60% tj. znacząco wyższym niż obecnie przewidywany.
Realizacja scenariusza jądrowego wiąże się z koniecznością poniesienia wysokich nakładów inwestycyjnych na realizację programu jądrowego w rozszerzonej skali. Nakłady te byłyby jednak w znacznym stopniu zrekompensowane relatywnie niskimi kosztami pozyskania paliwa (uran i usługi cyklu paliwowego) oraz zmniejszeniem kosztów związanych z nabywaniem praw do emisji dwutlenku węgla (CO2).
Scenariusz jądrowy charakteryzuje się dominującym udziałem energii jądrowej w bilansie energetycznym kraju. Udział pozostałych nośników energii jest zbilansowany na podobnym poziomie. Zakłada się udział energii jądrowej na poziomie 45=60%, udział węgla kamiennego i brunatnego na poziomie 10-15%, ropy naftowej na poziomie ok. 10-15%. gazu ziemnego na poziomie do 10=15% oraz odnawialnych źródeł energii na poziomie ok. 15 %.
Zasadniczą rolę odgrywać będzie realizacja programu jądrowego, obejmująca budowę kolejnych siłowni i stosownej infrastruktury. Z uwagi na niezbędną wówczas większą liczbę elektrowni jądrowych w stosunku do przewidzianej w obecnie realizowanym programie jądrowym, zakłada się ich bardzie równomierne rozmieszczenie w strukturze KSE, z uwzględnieniem obecnych lokalizacji siłowni konwencjonalnych.
Scenariusz jądrowy oznacza znaczące zmiany w bilansie energii finalnej polegające na zdecydowanym wzroście udziału energii elektrycznej, w tym ze strony sektora transportowego oraz będący tego wynikiem spadek udziału paliw ciekłych. Powyższe może prowadzić do ograniczenia popytu krajowego na paliwa produkty polskiego przemysł rafineryjny, implikując konieczność poszukiwania przez ten przemysł zagranicznych rynków zbytu. Zakłada się również znaczący spadek wydobycia węgla w górnictwie.
W warunkach scenariusza jądrowego odnawialne źródła energii koncentrować się będą zapewne w obszarze rozproszonej energetyki prosumenckiej, rozproszonej i mikrogeneracji. Ich rola w energetyce systemowej będzie ograniczona.
Realizacja scenariusza jądrowego wymaga znacznych nakładów finansowych w długim okresie. Specyfika procesu inwestycyjnego wymagać będzie określenia i wdrożenia mechanizmów zwiększających bezpieczeństwo finansowe inwestora.
Scenariusz jądrowy zakłada kształcenie kadr na potrzeby polskiej energetyki jądrowej, w tym przyjęcie i realizację Krajowego Programu Rozwoju Zasobów Ludzkich na Potrzeby Energetyki Jądrowej. Wprowadzenie w Polsce energetyki jądrowej wymaga nawiązania ścisłej współpracy międzynarodowej z państwami posiadającymi wiedzę i doświadczenia w zakresie budowy oraz eksploatacji elektrowni jądrowych oraz wyspecjalizowanych tematycznie międzynarodowych instytucji badawczych.
Realizacja scenariusza jądrowego wpłynie pozytywnie na stabilność produkcji energii elektrycznej, przyczyniając się również do zróżnicowania struktury wytwarzania energii elektrycznej w Polsce oraz zmniejszenia uzależnienia od importu surowców ropy naftowej i gazu ziemnego. W warunkach scenariusza jądrowego konieczne będzie sprowadzanie rudy uranu na potrzeby elektrowni jądrowych.
Realizacja scenariusza jądrowego powinna przyczynić się do wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki. Produkcja energii elektrycznej przy relatywnie ograniczonych kosztach wytwarzania pozwoliłaby na stabilizację cen energii oraz wzrost efektywności funkcjonowania sektora energetycznego. Przewiduje się także ograniczenie energochłonności gospodarki, przy zmniejszeniu wydobycia węgla kamiennego i brunatnego i stabilizacji zapotrzebowania na gaz ziemny). Niezbędne będzie kontynuowanie działań służących zwiększeniu konkurencji na rynku gazowym.
Realizacja scenariusza jądrowego przyczyni się do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery i wypełnienia przez Polskę międzynarodowych zobowiązań klimatycznych. Ewentualne nowe cele polityki klimatycznej (post=2020) będą w tym scenariuszu realizowane poprzez bezemisyjną energetykę jądrową.
Jednocześnie konieczne będzie dotrzymywanie wysokich standardów bezpieczeństwa przy budowie i eksploatacji siłowni jądrowych, w tym wdrożenie skutecznego mechanizmu gospodarki odpadami promieniotwórczymi. Istotnym ryzykiem związanym z istotnym udział energii jądrowej w miksie energetycznym jest zmiana polityki UE w przedmiotowym zakresie.
Scenariusz gaz+OZE
Scenariusz gaz+OZE charakteryzuje się udziałem gazu ziemnego oraz odnawialnych źródeł energii w bilansie energii pierwotnej na łącznym poziomie ok. 50=55%, udziałem węgla kamiennego i brunatnego w na poziomie ok. 30%, ropy naftowej na poziomie ok. 15=20%. Scenariusz gazowy zakłada wykorzystanie odnawialnych źródeł energii na poziomie co najmniej 20% oraz źródeł jądrowych na poziomie ok. 10%.
Finansowanie rozwoju energetyki jądrowej
PPEJ ma uzyskać status programu wieloletniego w rozumieniu art. 136 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych, jako służący realizacji strategii Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko. Większość jego wydatków zostanie pokryta z budżetu państwa, ale część także z innych źródeł: środków NFOŚiGW, środków europejskich, środków na rozwój nauki polskiej, środków programu Inwestycje Polskie.